O ustawieniach

Czym są Ustawienia Systemowe

Bert Hellinger stworzył metodę ustawień systemowych, opartą na zrozumieniu dynamiki rodzinnych więzi i lojalności. Jego doświadczenie w teologii, pracy z różnymi kulturami i psychoterapii pozwoliły mu opracować unikalne podejście, które zyskało szerokie uznanie na świecie. Ustawienia systemowe stosowane są w terapii rodzinnej, psychoterapii indywidualnej oraz w kontekście organizacyjnym, pomagając ludziom rozwiązywać problemy i odnaleźć równowagę życiową.

Podstawą tej metody jest obserwacja, że systemy, takie jak rodzina, są dynamicznymi całościami, w których członkowie pełnią określone role. Te role mogą wpływać na zachowanie i losy innych osób w rodzinie. Ustawienia systemowe ukazują te zależności za pomocą symbolicznych reprezentacji, co pozwala klientowi zrozumieć mechanizmy rządzące jego życiem.

„Kiedy przyglądam się rozwojowi Ustawień Rodzin począwszy od pierwszej książki, którą opublikował Gunthard Weber, i kiedy obserwuję, w jaki sposób rozpowszechniły się one nie tylko tutaj, ale też w innych krajach, tak bardzo, że nieraz wstrzymywałem oddech, czuję, że za ruchem tym kryje się wielka siła, coś dobrego, co mnie i was wzięło sobie w służbę.” BH

Tło historycznie

Ustawienia systemowe wywodzą się i łączą w sobie wiele nurtów terapeutycznych i myśli psychologicznej, stanowiąc niejako ich esencję. Bert Hellinger w swoich dociekaniach psychologicznych i pracy terapeutycznej poznał, zintegrował i rozwinął w odrębną spójną całość wiele z nich.

Zaczynając od Ivana Illich i Jakoba Moreno, którzy jako pierwsi umieścili w przestrzeni zewnętrznej i przenieśli na scenę problemy psychologiczne i życiowe, w teatrze terapeutycznym – gdzie za pomocą odgrywania ról wprowadzili zasady ucieleśnienia, reprezentacji i wizualizacji dynamiki wewnętrznej, a które do dziś odgrywają istotną rolę w metodyce pracy ustawieniowej.

Kolejną inspirację przyniosła praca Virginii Satir, na którą z kolei wywarła wpływ terapia Gestalt, psychodrama i prace Gregory Batesona. Satir koncentrowała się na pracy z rodzinami, pomagając im poprawić komunikację, relacje i rozwiązywać problemy emocjonalne, opracowała też koncepcję „ról w rodzinie” i była jedną z pierwszych psychoterapeutów, którzy zaczęli traktować rodzinę jako system.

Z kolei pod wpływem analizy transakcyjnej i analizy skryptu Erica Berne’a, Hellinger odkrył znaczenie wielopokoleniowych przekazów pochodzących od innych osób (z reguły rodziców), które wpływają na postępowanie człowieka. Jednak w odróżnieniu od Berne’a, Hellinger uważał, że skrypty mówią również, że to co się wydarzyło w przeszłości, może powracać w przyszłości, prowadząc do uwikłania oraz że uświadomienie sobie tego wzorca, umożliwia wyzwolenie się z realizacji skryptu.

Bert Hellinger czerpał również z dorobku Ivana Boszormenyi-Nagy, który w swojej pracy zidentyfikował wiele mechanizmów funkcjonujących w systemach rodzinnych, między innymi głęboką międzypokoleniową lojalność, transgeneracyjne spłacanie długów i relacje „niewidocznych związków”. Przy czym Hellinger wskazał, że ich istotną właściwością jest to, że działają zgodnie z zasadą wyrównania i wykraczają poza ramy jednego pokolenia.
Same ustawienia po raz pierwszy zaobserwował Hellinger w pracy w terapii grupowej i psychoterapii systemowej Ruth Mc Clendon i Leslie Kadies, co zainspirowało go do stworzenia w oparciu o nie, własnej metody pracy, wzbogaconej o rezultaty wcześniejszych poszukiwań terapeutycznych i duchowych.

Wiele lat dociekań, rozważań, stawiania pytań i nieustających poszukiwań doprowadziło Hellingera do stworzenia autorskiej metody ustawień rodzinnych. Jak sam mówił: „Po pewnym czasie zdobyłem jasność co do zasad i co do tego, na czym polega systemowy porządek”.

Hellinger opracował metodę, która była bardziej nieformalna i mniej strukturalna niż inne podejścia terapeutyczne. Zamiast tradycyjnego podejścia słownego, używał przestrzennych ustawień, w których ludzie symbolicznie reprezentowali różnych członków rodziny, by zobaczyć, jakie dynamiki zachodzą w interakcjach tych osób.
Podstawą tego podejścia była koncepcja tzw. „porządku miłości”, który opiera się na zasadzie, że relacje między członkami rodziny muszą być zrównoważone, aby uzyskać harmonię.
Jednak jego metoda przez wiele lat wcale nie była popularna, a rozpropagował ją dopiero w 1993 roku niemiecki psychiatra Gunthard Weber.

Metoda Berta Hellingera ewoluowała na przestrzeni lat, i kontynuuje swoją ewolucję.

„Czuję, że metoda ustawień rodzinnych stała się czymś więcej niż tylko narzędziem terapeutycznym. Stała się częścią większego ruchu, który obejmuje nie tylko pojedynczych ludzi, ale całą ludzkość. To coś, co rozwija się poza moją kontrolą, a ja jedynie mogę obserwować, jak ten proces ma miejsce, z pokorą i pełnym zaufaniem.” BH